Feature Bali

Budaya Asli Bali lan Pengaruh  Tiyang Jawi wonten Bali

Sakmenika pertumbuhan penduduk wonten ing Pulau Bali langkung ageng pendhak taunipun, kejawi saking pertumbuhan pendudukipun ugi saking pindahan tiyang Jawi ing Bali. Sakmenika kathah tiyang Jawi ingkang sami nyambut damel utawi pindah wonten ing Bali. Saged dipunwastani ugi bilih Pulau Bali menika dipundominasi kaliyan tiyang Jawi. Tiyang Jawi wonten ing Bali menika mboten namung sepuluh utawi satus taun kepengker kemawon ananging sampun saking abad ke 8 Masehi. Tiyang Jawi dhateng wonten ing Bali mboten namung mbeto dirinipun piyambak ananging ugi mbeto budaya saha kebiasaanipun.

             Amargi tiyang Jawi menika mbeto tradisi saking Jawi ing mboten cocok kaliyan tiyang Bali lajeng tiyang penduduk asli Bali lajeng ngraos terdesak kaliyan wontenipun tiyang Jawi. 

 
Desa Trunyan                                 
 Tiyang Bali ingkang ngraos terdesak menika pungkasanipun tiyang asli Bali menikapindah wonten ing daerah-daerah terpencil ingkang mboten saged dipunamah kaliyan tiyang Jawi. Salah setunggalipun inggih menika desa Trunyan, tiyang ingkang wonten ing Trunyan menika gadhah tradisi piyambak tradisi ingkang sampun kawit rumiyin dipun lestantunaken, tradisi Bali asli ingkang dumugi sakmenika tasih wonten. Wonten ing trunyan ugi wonten tradisi piyambak anggenipun ngrumat tiyang ingkang sampun seda, kagem suku trunyan ingkang sedanipun tasih bayi dipunsarekaken wonten ing sasanalaya ingkang dipunsebat Sema Muda, kagem tiyang ingkang sedanipun mboten wajar tuladhanipun kecelakaan dipunpejahi kaliyan tiyang sanes dipunsarekaken wonten ing sasanalaya ingkang dipunsebat Sema Bantas lajeng ingkang pungkasan menika ingkang unik tiyang ingkang sedanipun wajar utawi seda amargi sampun sepuh dipunsarekaken wonten ing Trunyan wonten ing ngandhap wit ingkang wangi ananging wit menika sampun mboten ketawis wanginipun amargi wonten mayit menika dados netral. Mayitipun mboten mambu lan witipun ugi mboten wangi.saksanesipun wonten ugi desa sanesipun ingkang tasih nglesatantunaken tradisinipun kawit rumiyen.

Kaitanipun kaliyan wiwitanipun tiyang Jawi wonten ing Bali menika dipuncariyosaken bilih rumiyen sakderengipun wonten selat Bali utawi Bali tasih dados setunggal kaliyan Jawi. Wonten setunggal Rsi ingkang saking India ingkang pidalem wonten ing Jawa Timur tepatipun wonten ing Gunung Rawung inggih menika Rsi Markandeya. Rsi menika sampun kawentar ilmunipun. Rsi Markandeya menika lajeng angsal wangsit bilih piyambakipun supados tumuju wonten ing Pulau Dawa (Bali). Wiwitanipun Rsi Markandeya menika mbeto 8000 tiyang saking Jawi wonten ing Bali. Ananging sedaya ingkang nderek Rsi Markandeya menika seda kejawi piyambakipun (Rsi Markandeya). Lajeng Rsi Markandeya kundur malih wonten Jawi lajeng mertapa madosi menapa sebabipun sedaya pengikutipun menika sami pejah sedaya. Sasampunipun mertapa Rsi menika pikantuk jawabanipun inggih menika Rsi menika mboten ijin rumiyin anggenipun mlebet kawasan Pulau Dawa menika. Kaping kalihipun Rsi Markandeya menika tumuju Pulau Dawa mbeto 4000 tiyang saking Jawi ananging sakderengipun mlebet wonten ing hutan ingkang mbatesi Jawi kaliyan Bali menika Rsi Markandeya lan sedaya pengikutipun menika tapa yoga semedi dipun lajengaken nrabas hutan saking ler mengidul.  

 
Pura Besakih                                      
 Wonten ing wiwitanipun anggenipun nrabas Rsi Marandeya menika nandur kendi ingkang wosipun Pancadatu inggih menika logam emas, perak, perunggu, tembaga lan wesi, saksanesipun permata ingkang dipunwastani Mirahadi mawi sarana upacara lan dipunpercikaken Tirta Pengantas utawi tirta ingkang suci. Papan ingkang dipuntanduri Pancadatu menika lajeng dipunwastani Basuki ingkang tegesipun slamet. Lajeng papan kasebat dipundamel Pura ingkang namanipun Pura Basuki ingkang samenika asring dipunkenal Pura Besakih inggih menika Pura ingkang sepisanan wonten ing Bali. Menika satunggaling legenda ingkang kawentar wonten ing Bali babagan tiyang Jawi ingkang wonten ing Bali.

Dumugi samenika ugi kathah budaya-budaya Bali ingkang sami kaliyan budaya Jawi. Ananging wonten ing Bali budayanipun tasih dipunjagi sanget beda kaliyan budaya Jawi ingkang sekedhik mboko sekedhik sampun pudar. Babagan menika mbok bilih amargi wonten ing Jawi menika sampun campuran kaliyan Islam ingkang beda sanget kaliyan budaya-budaya tiyang Hindu rumiyin. Mboten namung budaya kemawon ananging basa-basanipun ugi kathah ingkang sami, amargi Basa Jawi lan Bali menika saking setunggal induk bahasa inggih menika Basa Jawi Kuna.